Janusz Nowacki (ur. 1939 r. w Poznaniu)
Fotograf dźwięku i ciszy; mistrz diaporamy, autor hasła: „fotografię usłyszeć, muzykę zobaczyć”. Dokumentalista i wybitny pejzażysta został też już w l. 70. nazwany „misjonarzem fotografii”, by w l. 90. okazać się jednym z najważniejszych inicjatorów i twórców lobby fotograficznego w nowym, wolnorynkowym systemie Polski.
Od 1962 r. zajął się fotografią artystyczną, portretując muzyków jazzowych na Jazz Jamboree (współpracował z prasą muzyczną). Pozostał wierny scenie jazzowej do 1973 r., zyskując uznanie krytyki (od 1964 do 1974 r. miał 11 wystaw indywidualnych). Na przełomie lat 60./70. zainteresowała go fotografia aranżowana. Wspólnie z Maciejem Mańkowskim i Stanisławem Strzyżewskim współtworzył grupę ZBLIŻENIE (1974-1979), animującą performerskie akcje fotograficzne. W l. 1973-81, jako instruktor fotografii poznańskiego Pałacu Kultury (ob. Centrum Kultury ZAMEK) realizował autorski program warsztatów fotograficznych na terenie Wielkopolski (19 edycji), oparty o zapis dokumentalny i osadzony w nurcie: „fotografia poza galerią”.
Od 1980 r. koncentruje się na pejzażu, który w jego twórczości wynika z dokumentu – najpierw utrwala pejezaż miejski (cykl „Poznań”). W l. 1982-85 powstaje 1 cz. wielkiego cyklu „Drogi do ciszy”: „Woda”; tematem cz. 2-giej są drzewa (1983-86: „Buki”, od 1994: „Dęby”), cz. 3-ciej – góry (od 1985 w kontynuacji: „Tatry”, od 1993: „Karkonosze”). W 1977 r. zaczyna tworzyć diaporamy (pokazy zdjęć na slajdach, skomponowanych w jeden utwór, popularne w latach 70/80), w 1978 r. zakłada też z Mariuszem Stachowiakiem i Jackiem Śledzikowskim studio diaporamy: Studio DiM. Sam w latach 1977-85 skonstruował dziewięć diaporam (m.in.: Jesienna impresja, Florencja, Czerwiec 81, Bitwa na polu lodowym, Destrukcja), stając się „niekwestionowanie najlepszym /ich/ twórcą w Polsce” (St. Wojnecki).
W 1993 r. założył Galerię Fotografii „pf” w Centrum Kultury Zamek w Poznaniu – jedną z kilku najważniejszych galerii w Polsce po przemianach politycznych. Kierował nią do 2004 r. włącznie, inicjując jednocześnie coroczne sympozja pt. „Świat fotografii” (od 1992). Zorganizował ich kilkanaście. Zainicjował i współorganizował obchody 100-lecia zorganizowanego ruchu fotograficznego w Poznaniu – Poznańskie Dni Fotografii (1995; 15 wystaw w ciągu miesiąca). W „pf” prezentował konsekwentnie historię fotografii klasycznej i jej współczesną kontynuację, skutecznie edukując młode pokolenia publiczności i fotografów. Stworzył klimat dla powstania silnego lobby fotograficznego i lobbował na rzecz fotografii osobiście (już w końcu l. 90. Poznań stał się w kraju poważnym ośrodkiem promocji fotografii).
Niepokorny indywidualista; nurek, perkusista jazzowy i fotograf jednocześnie. Dzięki temu uzyskuje wyraźny ton osobisty, podejmując kolejne tematy artystyczne i in. działania. Penetrację pejzażu pozamiejskiego zaczynał z pozycji nurka, wystawy komponował jak muzyk. Jako instruktor fotografii poszedł pod prąd fali fotografii, mającej związki z plastyką: orientował wszystkie warsztaty na fotografię dokumentalną, wychowując grono świetnych dokumentalistów (m.in. Maciej Kuszela, Mariusz Stachowiak) i wywołując ogromnie emocjonalne, integracyjne reakcje społeczne. Wykorzystywał happening (z fotografią dokumentalną) nie w akcie buntu, lecz w celu objawienia społecznej roli fotografii. Trwałe i bezinteresowne zaangażowanie w popularyzację fotografii zyskało mu przydomek „misjonarza fotografii” (J. Garztecki). Skutecznie promował najwększe talenty (Mariusz Forecki). Miał poważny wpływ na kształtowanie się charakteru twórczości Ireneusza Zjeżdżałki.
Twórczość Nowackiego cechuje nieskazitelne rzemiosło, pracuje w tradycyjnej technice srebrowej, odbitki wykonuje na barycie. W sensie przekazu artystycznego podąża drogą metamorfozy dźwięku, od zgiełku jazzu, przez szum dokumentu, po wieczną ciszę. Jego pejzaż pokazuje przestrzeń poza czasem i konkretnym miejscem, formułując obrazy uniwersalne o wielkości natury i ludzkiej nicości, na styku nieba, ziemi, wody i światła (np. jego „Tatry” nie wywodzą się w ogóle z tradycji fotografii tatrzańskiej, pokazują fenomen „dachu świata”).
Jego fotografie prezentowane były na dziesiątkach wystaw indywidualnych (41) i zbiorowych (98), znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Poznaniu i Wrocławiu, Muzeum Przyrodniczym TPN w Zakopanem, Muzeum Karkonoskiego Parku Narodowego w Jeleniej Górze, Muzeum Fotografii w Charkowie /Ukraina/. Zdobywca wielu prestiżowych nagród w konkursach fotogr. i diaporamy. Laureat Nagrody Artystycznej Miasta Poznania, Nagrody Artystycznej Marszałka Wielkopolskiego, Odznaki Honorowej „Zasłużony dla Kultury Polskiej”. Członek Honorowy Związku Polskich Artystów Fotografików.
Maciej Kuszela (ur. 1956 r. w Dusznikach Zdroju)
Dokumentalista lat 80., pejzażysta i wybitny portrecista. W kontakcie z człowiekiem wydobywa z niego sedno osobowości, w pracy nad pejzażem zabawia się preparowaniem tajemnicy, jako dokumentalista – nieposkromiony kpiarz.
Jeszcze przed maturą skończył kurs instruktora fotografii i w k. l. 70. w tej roli pracował we Wrocławiu. Pod wpływem kontaktów z tamtejszą Galerią Foto-Medium-Art Jerzego Olka przeżył epizod z fotografią medialną. Na pocz. l. 80., podczas plenerów fot. w Turoszowie i Obrzycku poznał środowisko fotogafów poznańskich. W rezultacie w 1981 r. pojawił się w Poznaniu, gdzie zajął się fotografią dokumentalną, podjął pracę (1982) i gdzie działa do dziś.
W l. 1984-86 pracował jako fotoreporter w tygodniku Wprost. W 1986 r. przeszedł do miesięcznika społeczno-kulturalnego NURT, gdzie pozostał aż do likwidacji czasopisma (1989). Równolegle pracował też w dziale inwentaryzacji Muzeum Rolnictwa w Szreniawie. Przez kilka miesięcy na przełomie 1989/1990 związany był z efemerycznym pismem „Naziemny obserwator”, zaczął też działalność jako fotograf niezależny. Współpracował z dziennikarzem Jackiem Kubiakiem przy materiałach dla wiedeńskiego Profil (m.in. o ostatnim zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej PZPR). Od pocz. l. 90. zajął się fotografią studyjną, architektury (m.in. cykl „Kościoły” – w kontynuacji) i pejzażem (serie: „Anno Domini 2003”, „Ogrody”, „Mój Poznań”).
W 1994 r. został absolwentem Wyższego Studium Fotografii w Warszawie, w 1995 r. – członkiem Związku Polskich Artystów Fotografików ZPAF.
Wypracował typ bardzo mocno oddziaływującego portretu, opartego na wyrazistej mimice, podkreślonej silnym kontrastem i ciemnym tłem. Dla redakcji Wprostu stworzył znaczącą galerię polskich intelektualistów, artystów (Teodora Parnickiego, Romana Brandstadtera, Edwarda Hartwiga, Ildefonsa Houvalta, Franciszka Starowieyskiego) i in. głośnych postaci życia publicznego (seksuolog Michaliny Wisłockiej, redaktora nacz. Polityki i ostatniego premiera PRL Mieczysława Rakowskiego, pisarza niemieckiego Güntera Grassa). W fotografii dokumentalnej od początku początku okazywał skłonność do zawiązywania anegdoty, rozwiniętą w reportażach, a nawet pejzażach (połączeniem wszystkich tych składników jest rozległa opowieść „Z biegiem Warty”, zrealizowana dla NURTu, 1987).
Zarówno w portrecie jak i w pejzażach oraz w fotografii architektury wykorzystuje polaroid w połączeniu z aparatem wielkoformatowym (i często z obiektywem ultra szerokokątnym), które determinują efekt plastyczny (częściowo rozmyty obraz). Namiętnie fotografuje pejzaż miejski (widoki z Poznania „Anno Domini 2003”, cykl „Ogrody”, 2005-06). Eksperymentując przy tym z polaroidem czarno-białym, ukrywa część szczegółów za zasłoną, igra z tajemnicą, której wcale nie ma.
Był współautorem albumów: „Poznań” (Wydawnictwo Miejskie Poznań, 2000), „Magdalena Abakanowicz – NIEROZPOZNANI” (Fundacja VOX-Artis Promocja Polskiej Sztuki Współczesnej Poznań, 2002), „Ratusz poznański” (Wydawnictwo Miejskie Poznań, 2003).
Miał kilka wystaw indywidualnych, uczestniczył m.in. w wystawach: „Twórcy poznańskiej fotografii (BWA Poznań, 1995), „Pejzaż końca wieku” (Galeria „pf”, Poznań-Wrocław-Katowice 2000/2001), „Metamorfozy fotografii” (Galeria 10, Brno 2003), „Teraz Polska” (Miesiąc Fotografii, Kraków 2006). W roku 1987 otrzymał Medal Młodej Sztuki redakcji Głosu Wielkopolskiego (wtedy największego dziennika regionalnego), w 2005 r. – I-wszą nagrodę w konkursie miesięcznika fot. POZYTYW .